Onderwijskunde

Gelijkheid onder leerlingen

Onlangs hoorde ik een wel erg frappante opmerking van een leerling/student. Na een vraag om hulp aan zijn docent, kreeg hij de opmerking “dat zou niet eerlijk zijn tegenover de andere leerlingen in de klas”. Zonder namen te noemen wil ik ingaan op deze algemene consensus dat dit de juiste manier van onderwijs is.

Het huidige onderwijssysteem in Nederland lijkt erg veel op massaproductie; er dienen zoveel mogelijke leerlingen/studenten opgeleid te worden zonder extra inspanningen. Iedereen dient gelijk behandeld te worden om zo te voorkomen dat één leerling het beter doet dan een ander. Nu is echter de vraag; is dit wat bedoelt wordt met gelijkheid? Nee, zeer zeker niet. Op deze manier ga je er vanuit dat iedereen gelijk is qua intelligentie en doe je geen verdere moeite om verdere ontplooien te stimuleren. Dit is zeer zeker een fout van de meeste docenten.

Met gelijkheid wordt bedoelt dat elk mens in beginsel gelijk is en recht heeft op evenveel vooruitzichten als iemand anders. Dit wil zeggen dat de één niet beter is dan de ander, bijvoorbeeld omdat toevallig zijn of haar moeder een zwaar overdreven titel zoals ‘koningin’ draagt. Aan de andere kant heeft elk leerling/student recht op begeleiding en hulp bij zijn onderwijs. De meeste zullen hier echter geen gebruik van maken, dit omdat ze het op eigen kracht kunnen. Dat neemt echter niet weg dat ze een dergelijke kans wel degelijk hebben. De studenten die, om welke reden dan ook, iets niet snappen, hebben echter het recht om geholpen te worden. Niet omdat ze ongelijk zijn aan de overige studenten, maar juist omdat ze anders zijn.

Zo kan het dat een student wegens zijn opvoeding, leefomstandigheden en/of andere redenen, meer moeite heeft met het leren van kennis. Hierbij kan hij of zij meer hulp nodig hebben dan een willekeurig ander persoon. Om zijn roep om hulp vervolgens af te doen als “dan zou niet eerlijk zijn jegens de anderen”, is op zijn zachts gezegd het domste wat ik ooit heb gehoord van een docent. Het is juist de taak van de docent om elk leerling/student op een persoonlijke manier te helpen bij het bewandelen van zijn of haar individuele pad. In deze context slaat het gelijkheidsbeginsel dus niet op het gelijk behandelen van alle leerlingen/studenten in de klas als identiek aan elkaar om zo een cyclus van massaproductie mogelijk te maken, maar juist op het einddoel. Het einddoel is namelijk dat ieder persoon recht heeft op (het volgen/voltooien van zijn of haar) onderwijs. Dat sommige daar hulp bij nodig hebben, geeft alleen maar aan dat ze een andere weg bewandelen door hun manier van grootwording. Concreet kan men een voorbeeld geven van iemand uit een achterstandswijk die meer hulp nodig heeft dan een persoon uit een rijke omgeving. De persoon uit de achterstandswijk hoeft niet intellectueel zwakker te zijn, maar heeft veelal wel meer hulp nodig. Dit is het gelijkheidsbeginsel.

Het bieden van algemene hulp aan alle studenten tegelijk zal slechts de ‘voorsprong’ die studenten uit rijkere leefomgevingen hebben, prolongeren. Hiermee wordt het gelijkheidsbeginsel zou fout toegepast dat het averechts werkt. De illustere ‘voorsprong’ die financieel begunstigden hebben door hun meer ontwikkelde leefomgeving, denk hierbij aan de beschikking tot meer internationale tv-zenders, schotelantennes en kranten waardoor hun algemene kennis van mondiale zaken sterker is, wordt hiermee in stand gehouden. Het is echter juist deze ‘voorsprong’ die door het gelijkheidsbeginsel weggenomen en gelijkgetrokken zou moeten worden.

Een docent die niet in staat is om te zien hoe belangrijk het is om elk student per geval te beoordelen en indien nodig meer aandacht en hulp te schenken, is in mijn ogen het beroep docent niet waard.

Armand Sağ

6 juni 2009

© Armand Sağ 2009